در دنیای دیجیتال امروز، تمام دستگاه‌های الکترونیکی برای روشن شدن و درست کار کردن به نیرو نیاز دارند؛ این نیرو همان منبع تغذیه یا پاور است. شاید ظاهر ساده‌ای داشته باشد، اما نقشی حیاتی در عملکرد کامپیوتر ایفا می‌کند. پاور مثل یک مترجم حرفه‌ای، برق پرقدرت و ناپایدار شهری را به انرژی قابل استفاده و ایمن برای قطعات مختلف کامپیوتر تبدیل می‌کند. اگر پاور مناسب انتخاب نشود، حتی قدرتمندترین سیستم هم ممکن است ناپایدار شود یا آسیب ببیند. در این مقاله، با ساختار، انواع، نکات مهم در انتخاب پاور و نقش کلیدی آن در سلامت سیستم آشنا می‌شویم.

منبع تغذیه کامپیوتر چیست؟

منبع تغذیه یا پاور واحدی است که برق متناوب 220 V شهری را وارد سیستم می‌کند و آن را به جریان مستقیم پایدار در ولتاژهای 12 V، 5 V و 3.3 V تبدیل می‌کند. این تبدیل، انرژی ایمن و یکنواختی برای مادربرد، پردازنده، کارت گرافیک، درایوهای ذخیره‌سازی و سایر قطعات فراهم می‌سازد. پاور جریان ورودی را به کمک مدار اصلاح ضریب توان (PFC)، فیلتر‌ها و مبدل‌های سوئیچینگ تنظیم می‌کند تا نوسان‌ها و نویزهای احتمالی به قطعات حساس نرسد. افزون بر آن، مدارهای حفاظتی مانند OVP، OCP و OTP مانع افزایش ناگهانی ولتاژ، جریان یا دما می‌شوند و از آسیب سخت‌افزار جلوگیری می‌کنند. توان خروجی پاور با واحد وات (W) مشخص می‌شود و هرچه این مقدار بالاتر باشد، پاور می‌تواند انرژی بیشتری به قطعات پرمصرف برساند. بنابراین انتخاب پاور مناسب با توان کافی، راندمان بالا و گواهی کارایی معتبری مثل 80 PLUS برای حفظ پایداری و طول عمر کل سیستم اهمیتی اساسی دارد.

منبع تغذیه کامپیوتر چگونه کار می‌کند؟

منبع تغذیه یا پاور (Power Supply Unit – PSU) یکی از حیاتی‌ترین اجزای هر سیستم کامپیوتری است. این قطعه، برق متناوب (AC) را از شبکه برق شهری دریافت می‌کند و آن را به برق مستقیم (DC) با ولتاژهای متفاوت و پایدار تبدیل می‌کند تا قطعات مختلف کامپیوتر بتوانند به‌درستی و با امنیت کامل کار کنند. اگر پاور عملکرد درستی نداشته باشد، حتی قوی‌ترین سخت‌افزارها نیز نمی‌توانند وظیفه خود را به‌درستی انجام دهند. در ادامه، روند کاری منبع تغذیه را مرحله به مرحله بررسی می‌کنیم.

دریافت برق متناوب شهری

پاور کامپیوتر از طریق کابل برق، ولتاژ 220 ولت AC را از پریز برق شهری دریافت می‌کند. این نوع جریان متناوب است و به‌هیچ‌وجه برای قطعات حساس الکترونیکی مناسب نیست. بنابراین، نخستین وظیفه پاور این است که این جریان ناپایدار و پرنوسان را به جریان مستقیم تبدیل کند.

یکسو‌سازی (Rectification)

در این مرحله، پاور با استفاده از دیودهای مخصوص، جریان متناوب را به جریان مستقیم تبدیل می‌کند. به این فرآیند یکسو‌سازی گفته می‌شود. اما جریان مستقیم به‌دست‌آمده در این مرحله هنوز دارای نوسانات زیادی است و نمی‌تواند به‌طور مستقیم به قطعات کامپیوتر داده شود.

فیلتر کردن (Filtering)

برای یکنواخت کردن جریان DC، پاور از خازن‌هایی استفاده می‌کند که نوسانات اضافی را جذب کرده و جریان صاف‌تری ایجاد می‌کنند. این مرحله بسیار حساس است، زیرا هرگونه نوسان شدید می‌تواند به قطعاتی مانند مادربرد، کارت گرافیک یا حافظه آسیب وارد کند.

تبدیل ولتاژ و تثبیت آن

قطعات مختلف کامپیوتر به ولتاژهای متفاوتی نیاز دارند. برای مثال، پردازنده و کارت گرافیک بیشتر از ولتاژ 12 ولت استفاده می‌کنند، در حالی که مادربرد و حافظه‌ها ممکن است به ولتاژهای 5 یا 3.3 ولت نیاز داشته باشند. پاور با استفاده از مبدل‌های سوئیچینگ و رگولاتورهای ولتاژ، این ولتاژها را تولید و پایدار می‌سازد. این رگولاتورها تضمین می‌کنند که در شرایط مختلف مانند تغییر ناگهانی مصرف انرژی، ولتاژ خروجی ثابت باقی بماند.

توزیع انرژی به قطعات مختلف

پس از تثبیت ولتاژ، پاور از طریق کابل‌ها و کانکتورهای مختلف، انرژی را به بخش‌های مختلف سیستم منتقل می‌کند. این کابل‌ها شامل کانکتورهای 24 پین برای مادربرد، 4 یا 8 پین برای پردازنده، 6 یا 8 پین برای کارت گرافیک و کانکتورهای SATA برای درایوهای ذخیره‌سازی هستند. هرکدام از این کانکتورها وظیفه دارند ولتاژ مناسب را به قطعه موردنظر برسانند.

عملکرد حفاظتی

پاورهای استاندارد دارای سیستم‌های حفاظتی پیشرفته‌ای هستند که از آسیب‌های احتمالی جلوگیری می‌کنند. مهم‌ترین این حفاظت‌ها عبارت‌اند از:

• OVP (Over Voltage Protection): جلوگیری از افزایش بیش از حد ولتاژ.
• OCP (Over Current Protection): جلوگیری از عبور جریان بیش از حد.
• OTP (Over Temperature Protection): خاموش کردن پاور در صورت افزایش دمای بیش از حد.
• SCP (Short Circuit Protection): قطع جریان در صورت بروز اتصال کوتاه.

این مدارهای حفاظتی نقش بسیار مهمی در افزایش طول عمر قطعات و جلوگیری از خسارت‌های احتمالی دارند.

گواهینامه راندمان  (Efficiency)

پاورهای باکیفیت دارای گواهینامه‌هایی مانند 80 PLUS هستند که نشان می‌دهند چه درصدی از برق دریافتی را به‌طور مؤثر به برق قابل استفاده تبدیل می‌کنند. هرچه راندمان پاور بیشتر باشد، مصرف انرژی کمتر، گرمای تولیدشده پایین‌تر و عملکرد سیستم پایدارتر خواهد بود.

گواهینامه راندمان (Efficiency) چیست؟

گواهینامه راندمان یا Efficiency Certification نشان‌دهنده میزان بازدهی یک منبع تغذیه در تبدیل برق ورودی (AC) به برق خروجی (DC) است. هرچه راندمان یک پاور بیشتر باشد، مقدار بیشتری از انرژی دریافتی به برق قابل استفاده برای قطعات کامپیوتر تبدیل می‌شود و در نتیجه، انرژی کمتری به صورت گرما هدر می‌رود. پاورهای با راندمان بالا باعث کاهش مصرف برق، تولید گرمای کمتر و افزایش پایداری سیستم می‌شوند.

مفهوم راندمان به زبان ساده

فرض کنید یک پاور 500 وات با راندمان 80٪ داریم. این پاور برای ارائه 500 وات توان مفید به قطعات کامپیوتر، حدود 625 وات از برق شهری مصرف می‌کند. 500 وات به قطعات می‌رسد و 125 وات دیگر به صورت گرما تلف می‌شود. اگر همین پاور راندمان 90٪ داشته باشد، فقط 555 وات مصرف می‌کند و مقدار کمتری از انرژی هدر می‌رود.

گواهینامه‌های 80 PLUS

متداول‌ترین استاندارد برای نشان دادن راندمان پاور، گواهی 80 PLUS است. این گواهی تضمین می‌کند که پاور در بارهای مختلف (۲۰٪، ۵۰٪ و ۱۰۰٪) حداقل ۸۰٪ راندمان دارد. این گواهی دارای سطوح مختلفی است که هرکدام نشان‌دهنده راندمان بالاتر هستند:

چرا گواهی راندمان مهم است؟

• صرفه‌جویی در مصرف برق: پاورهای دارای گواهی راندمان، برق کمتری مصرف می‌کنند و هزینه برق را کاهش می‌دهند.
• کاهش گرما: چون انرژی کمتری تلف می‌شود، گرمای تولیدی کاهش می‌یابد و نیاز به خنک‌سازی کمتر می‌شود.
• طول عمر بیشتر قطعات: گرمای کمتر به معنای فشار کمتر بر قطعات داخلی و افزایش طول عمر آن‌هاست.
• عملکرد پایدارتر: پاورهایی با راندمان بالا معمولاً کیفیت ساخت بالاتری دارند و در شرایط سنگین عملکرد پایدارتری ارائه می‌دهند.

انواع منبع تغذیه

منابع تغذیه یا پاورها بسته به طراحی، نوع کاربرد و ویژگی‌های فنی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. شناخت انواع منبع تغذیه به کاربران کمک می‌کند تا بسته به نیاز خود، بهترین گزینه را انتخاب کنند. در ادامه، مهم‌ترین انواع منبع تغذیه در دنیای کامپیوتر معرفی شده‌اند:

1.منبع تغذیه غیرماژولار (Non-Modular)

این نوع پاور دارای تمام کابل‌های برق به‌صورت ثابت و دائمی است. کاربر نمی‌تواند هیچ‌کدام از کابل‌ها را جدا کند، حتی اگر به آن‌ها نیازی نداشته باشد. این ویژگی ممکن است باعث شلوغی فضای داخل کیس و کاهش جریان هوا شود.

مزایا:

• قیمت مناسب
• ساده و قابل‌اعتماد

معایب:

• مدیریت کابل‌کشی سخت
• ظاهر کمتر مرتب در داخل کیس

2. منبع تغذیه نیمه‌ماژولار (Semi-Modular)

در این مدل، کابل‌های اصلی مانند کابل 24 پین مادربرد و کابل CPU به پاور متصل هستند، اما کابل‌های دیگر (مانند SATA یا PCIe) قابل جداسازی هستند. این مدل تعادلی بین قیمت، راحتی و مدیریت کابل ارائه می‌دهد.

مزایا:

• بهبود مدیریت کابل‌ها
• قیمت مناسب‌تر نسبت به مدل تمام ماژولار

معایب:

• انعطاف کمتر از مدل ماژولار کامل

3. منبع تغذیه تمام‌ماژولار (Fully Modular)

در این پاورها، تمام کابل‌ها قابل جدا شدن هستند. کاربر فقط کابل‌هایی را که نیاز دارد متصل می‌کند. این قابلیت موجب کاهش شلوغی داخل کیس، بهبود جریان هوا و زیبایی بیشتر در اسمبل سیستم می‌شود.

مزایا:

• مدیریت کابل بسیار ساده و تمیز
• مناسب برای کیس‌های شفاف یا RGB
• بهبود جریان هوا

معایب:

• قیمت بالا

4. منبع تغذیه با فرم‌فاکتورهای مختلف

پاورها بر اساس اندازه و فرم‌فاکتور نیز دسته‌بندی می‌شوند. این مشخصه باید با نوع کیس و مادربرد هماهنگ باشد.

• ATX: رایج‌ترین نوع پاور، مناسب برای کیس‌های استاندارد و مادربردهای
• SFX: کوچک‌تر از ATX، مناسب برای سیستم‌های Mini-ITX و کیس‌های کوچک (Small Form Factor).
• TFXو  Flex-ATX: فرم‌فاکتورهای باریک و بلند که معمولاً در سیستم‌های اداری یا کیس‌های خاص استفاده می‌شوند.

5. منبع تغذیه صنعتی و سروری

این نوع پاورها برای تجهیزات خاص مانند سرورها، دستگاه‌های شبکه یا تجهیزات صنعتی طراحی شده‌اند. توان بالاتر، راندمان بیشتر و عملکرد پیوسته از ویژگی‌های این دسته هستند.

6. منبع تغذیه با فناوری‌های خاص

برخی پاورها از فناوری‌هایی برخوردارند که کارایی و عملکرد آن‌ها را ارتقاء می‌دهند:

• PFC فعال  (Active PFC): برای بهبود راندمان و کاهش نویز در جریان برق
• فن هوشمند: برای تنظیم سرعت چرخش فن متناسب با دما
• Zero RPM Mode: توقف کامل فن در شرایط بیکاری برای کاهش صدا

خروجی‌های اصلی پاور چه هستند؟

روی جدول مشخصات پاور معمولاً چند ریل (خروجی ولتاژ) مختلف درج شده است. هر کدام از این ریل‌ها، ولتاژ مشخصی دارند و برای تأمین برق بخش خاصی از سیستم طراحی شده‌اند.

1. ریل +3.3V

این ریل ولتاژی معادل ۳.۳ ولت ارائه می‌دهد و برای تغذیه بخش‌هایی از مادربرد، چیپست‌ها و ماژول‌های حافظه (RAM) مورد استفاده قرار می‌گیرد. با اینکه توان زیادی در این بخش استفاده نمی‌شود، اما وجود آن ضروری است.

2. ریل +5V

برق ۵ ولت هم برای بخش‌هایی از مادربرد، پورت‌های USB و برخی درایوهای قدیمی‌تر (IDE) کاربرد دارد. در سیستم‌های مدرن، مصرف این ریل نسبت به گذشته کمتر شده است، اما همچنان یکی از ریل‌های اصلی محسوب می‌شود.

3. ریل +12V

این ریل مهم‌ترین و پرمصرف‌ترین بخش خروجی پاور است. ریل ۱۲ ولت وظیفه تأمین برق اجزای اصلی و پرقدرت سیستم را بر عهده دارد، مانند:

• پردازنده (CPU)
• کارت گرافیک (GPU)
• هارددیسک‌ها و SSDهای پرسرعت
• فن‌های سیستم

معمولاً بیشتر توان کل پاور از طریق این ریل مصرف می‌شود. به همین دلیل هنگام خرید پاور، باید به میزان جریان قابل ارائه در ریل ۱۲ ولت توجه ویژه داشت.

4. ریل -12V

این ریل امروزه کاربرد بسیار کمی دارد و بیشتر در طراحی‌های قدیمی استفاده می‌شد. در برخی کارت‌های شبکه یا پورت‌های سریال خاص ممکن است همچنان به کار رود، ولی مصرف آن بسیار ناچیز است.

5. ریل +5VSB (Standby)

این خروجی که با نام استندبای شناخته می‌شود، حتی زمانی که سیستم خاموش است فعال باقی می‌ماند. این ریل برای قابلیت‌هایی مانند:

• شارژ USB در حالت خاموش
• Wake-on-LAN (روشن شدن از طریق شبکه)

مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شدت جریان و توان خروجی

در جدول مشخصات، علاوه بر ولتاژ، عددی تحت عنوان جریان خروجی (به آمپر: A) برای هر ریل نوشته شده است. این عدد نشان می‌دهد که هر ریل تا چه اندازه می‌تواند جریان برق به اجزای سیستم برساند.

برای محاسبه‌ی توان یک ریل از فرمول زیر استفاده می‌شود:

توان (Watt) = ولتاژ (V) × جریان (A)

به‌عنوان مثال:

• اگر ریل +12V توانایی ارائه 40 آمپر داشته باشد:
  12V × 40A = 480W

در انتهای جدول، مجموع توان تمام ریل‌ها نیز درج شده که همان توان کل پاور است.

جدول نمونه مشخصات یک پاور 600 واتی

در پایان، یک جدول نمونه از مشخصات یک پاور 600 واتی را مشاهده می‌کنید:

انواع گواهی‌ها در منبع تغذیه

در منبع تغذیه کامپیوتر (Power Supply)، علاوه بر راندمان و توان خروجی، وجود گواهی‌های حفاظتی و عمومی اهمیت زیادی دارد. این گواهی‌ها نشان می‌دهند که پاور در برابر خطرات احتمالی از سیستم شما محافظت می‌کند و استانداردهای ایمنی، زیست‌محیطی و الکترونیکی را رعایت کرده است.

گواهی‌ها و استانداردهای حفاظتی

• گواهی‌های حفاظتی (Protection Certificates): منبع تغذیه‌ استاندارد معمولاً دارای چندین مدار حفاظتی داخلی است که از آسیب‌دیدن قطعات در شرایط غیرعادی جلوگیری می‌کنند. مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
• OVP – Over Voltage Protection (محافظت در برابر افزایش ولتاژ): اگر ولتاژ خروجی بیشتر از حد مجاز شود، این مدار به‌سرعت جریان را قطع می‌کند تا به قطعات آسیبی نرسد.
• UVP – Under Voltage Protection (محافظت در برابر کاهش ولتاژ): در صورتی که ولتاژ خروجی کمتر از حد تعیین‌شده شود، UVP وارد عمل می‌شود و از بی‌ثباتی سیستم جلوگیری می‌کند.
• OCP – Over Current Protection (محافظت در برابر اضافه‌جریان): اگر در یکی از ریل‌ها جریان بیش از ظرفیت تعیین‌شده عبور کند، OCP مدار را قطع می‌کند و از سوختن قطعات جلوگیری می‌کند.
• OPP – Over Power Protection(محافظت در برابر توان بیش‌ازحد): اگر کل مصرف سیستم از توان اسمی پاور بیشتر شود، OPP جلوی آسیب به منبع تغذیه را می‌گیرد.
• OTP – Over Temperature Protection (محافظت در برابر گرمای بیش‌ازحد): این مدار در صورت بالا رفتن بیش‌ازحد دمای داخلی پاور، آن را خاموش می‌کند یا سرعت فن را افزایش می‌دهد.
• SCP – Short Circuit Protection (محافظت در برابر اتصال کوتاه): در صورت بروز اتصال کوتاه در یکی از مدارها، این حفاظت مانع عبور جریان خطرناک و آسیب‌زا می‌شود.

گواهی‌های عمومی و استانداردها

• CE (Conformité Européenne): نشان می‌دهد پاور با استانداردهای ایمنی و زیست‌محیطی اتحادیه اروپا سازگار است.
• FCC (Federal Communications Commission): مربوط به قوانین ایمنی الکترومغناطیسی در ایالات متحده است. این گواهی تضمین می‌کند که پاور امواج مزاحم تولید نمی‌کند.
• RoHS (Restriction of Hazardous Substances): بیان می‌کند که در ساخت پاور از مواد خطرناک مانند سرب و جیوه استفاده نشده و سازگار با محیط‌زیست است.
• TUV / UL / CCC: این‌ها گواهی‌های ایمنی از کشورهای مختلف (آلمان، آمریکا، چین) هستند که نشان می‌دهند پاور توسط آزمایشگاه‌های معتبر تست شده است.

اصلاح ضریب قدرت در منبع تغذیه چیست؟

ضریب قدرت (Power Factor یا PF) نسبت توان واقعی (که دستگاه مصرف می‌کند) به توان ظاهری (که از شبکه برق گرفته می‌شود) است. این ضریب عددی بین ۰ تا ۱ می‌باشد.

• اگر PF = 1 باشد، یعنی تمام انرژی مصرفی به شکل مفید استفاده می‌شود.
• اگر PF کمتر از 1 باشد، یعنی بخشی از انرژی به صورت بیهوده هدر می‌رود (مثلاً به شکل تداخل یا نویز الکترومغناطیسی).

در منابع تغذیه بدون اصلاح ضریب قدرت، این عدد ممکن است بین 0.5  تا 0.7 باشد که اتلاف انرژی و فشار روی شبکه برق را افزایش می‌دهد.

اصلاح ضریب قدرت چیست؟

اصلاح ضریب قدرت (Power Factor Correction) فرآیندی است که به‌وسیله‌ی مدارهای الکترونیکی مخصوص در داخل منبع تغذیه انجام می‌شود تا PF را به عددی نزدیک به ۱ برساند. این کار باعث می‌شود:

• انرژی به‌طور بهینه‌تری مصرف شود
• بار کمتری به شبکه برق تحمیل شود
• تداخل الکترومغناطیسی کاهش یابد
• عمر منبع تغذیه و قطعات دیگر افزایش یابد

انواع اصلاح ضریب قدرت

Passive PFC (اصلاح ضریب قدرت غیرفعال)

در این روش از فیلترها و سلف‌های بزرگ استفاده می‌شود.

• ساده و ارزان‌تر
• راندمان پایین‌تر
• مناسب برای پاورهای ارزان‌قیمت یا سیستم‌های غیرحرفه‌ای
• معمولاً PF بین ۰.۷ تا ۰.۸

Active PFC (اصلاح ضریب قدرت فعال)

در این روش از مدارهای الکترونیکی هوشمند (معمولاً با استفاده از ترانزیستور و IC) برای کنترل ولتاژ استفاده می‌شود.

• راندمان بالا
• PF معمولاً بالای ۰.۹۵
• عملکرد بهتر در ولتاژهای ناپایدار
• مناسب برای پاورهای حرفه‌ای و گیمینگ

چرا اصلاح ضریب قدرت مهم است؟

• کاهش هزینه برق (به‌ویژه در سیستم‌های صنعتی و دیتاسنترها)
• کاهش نویز و تداخل روی سایر وسایل الکترونیکی
• پایداری بهتر سیستم برق‌رسانی
• تطابق با استانداردهای جهانی مانند ENERGY STAR یا 80 PLUS

نقش فن در منبع تغذیه

فن منبع تغذیه یکی از مهم‌ترین قطعات داخلی پاور است که گرمای تولیدشده در مدارها را دفع می‌کند. اگر این گرما به درستی خارج نشود، دمای بالا می‌تواند باعث کاهش راندمان، فرسودگی قطعات و حتی خاموشی ناگهانی سیستم شود. به همین دلیل، انتخاب یک پاور با فن مناسب، به اندازه انتخاب توان خروجی پاور اهمیت دارد.

تأثیر اندازه فن بر عملکرد پاور

اندازه فن مستقیماً بر میزان هوای جابه‌جا شده و سطح نویز تأثیر دارد. فن‌های کوچک مانند مدل‌های 80 میلی‌متری که معمولاً در پاورهای ساده یا ارزان‌قیمت استفاده می‌شوند، باید با سرعت بالاتری بچرخند تا خنک‌کاری کافی داشته باشند، و همین موضوع باعث ایجاد نویز بیشتر می‌شود.

در مقابل، فن‌های بزرگ‌تر مانند 120 یا 140 میلی‌متری می‌توانند با سرعت پایین‌تر، حجم هوای بیشتری را عبور دهند. این نوع فن‌ها هم خنک‌کاری مؤثرتری دارند و هم صدای بسیار کمتری تولید می‌کنند. به همین دلیل، بیشتر پاورهای گیمینگ، سایلنت یا حرفه‌ای از فن‌های بزرگ‌تر بهره می‌برند.

انواع بلبرینگ فن و تفاوت‌های آن‌ها

نوع بلبرینگ یا مکانیزم داخلی فن تأثیر زیادی در طول عمر و صدای آن دارد. در پاورهای ارزان‌تر معمولاً از فن‌هایی با بلبرینگ لغزشی (Sleeve Bearing) استفاده می‌شود. این نوع فن‌ها قیمت پایین‌تری دارند اما در محیط‌های گرم سریع‌تر فرسوده می‌شوند و ممکن است پس از مدتی نویز ایجاد کنند.

در فن‌های با کیفیت‌تر، بلبرینگ توپی (Ball Bearing) یا روان‌ساز دینامیکی

 (Fluid Dynamic Bearing – FDB) به‌کار می‌رود. این فن‌ها طول عمر بیشتری دارند، حتی در دمای بالا نیز عملکرد پایداری ارائه می‌دهند و در بلندمدت بی‌صدا باقی می‌مانند. پاورهایی با فن FDB معمولاً جزو گزینه‌های حرفه‌ای و رده‌بالا محسوب می‌شوند.

فناوری فن نیمه ‌فعال در منابع تغذیه

برخی پاورها از فناوری فن نیمه‌فعال (Semi-Fanless) پشتیبانی می‌کنند. در این مدل‌ها، فن تنها در صورتی روشن می‌شود که دمای داخلی از یک سطح مشخص عبور کند. در شرایط کم‌مصرف، فن کاملاً خاموش باقی می‌ماند و در نتیجه سیستم بی‌صدا عمل می‌کند. این ویژگی باعث کاهش نویز، افزایش عمر فن و مصرف بهینه انرژی می‌شود.

کانکتورهای منبع تغذیه چه کاربردی دارند؟

منبع تغذیه وظیفه دارد برق شهری را به ولتاژهای مختلف و مناسب برای قطعات داخلی کامپیوتر تبدیل کند. اما برای انتقال این ولتاژها، نیاز به کابل‌ها و کانکتورهایی دارد که با سوکت‌های روی مادربرد، کارت گرافیک، هارد، اس اس دی و سایر اجزای سیستم سازگار باشند. شناخت انواع کانکتورها به کاربران کمک می‌کند پاور مناسبی برای سیستم خود انتخاب کنند.

کانکتور 24 پین  ATX

این کانکتور اصلی‌ترین رابط بین پاور و مادربرد است. کانکتور 24 پین برق مورد نیاز مدارهای اصلی مادربرد، درگاه‌های USB، اسلات‌های RAM و سایر بخش‌های حیاتی را تأمین می‌کند. برخی پاورهای قدیمی ممکن است نسخه 20 پین این کانکتور را داشته باشند، اما اغلب مادربردهای جدید فقط با 24 پین کار می‌کنند.

کانکتور 4 یا 8 پین EPS  (CPU Power)

این کانکتور مخصوص پردازنده (CPU) است و روی بالای مادربرد در نزدیکی سوکت پردازنده قرار دارد. مدل‌های ضعیف‌تر دارای کانکتور 4 پین هستند، اما سیستم‌های حرفه‌ای و مادربردهای مدرن معمولاً به یک یا دو کانکتور 8 پین نیاز دارند. این کانکتورها انرژی مورد نیاز مدار تغذیه پردازنده را فراهم می‌کنند و برای اورکلاک یا پردازنده‌های قوی ضروری‌اند.

کانکتور PCIe برای کارت گرافیک

کارت‌های گرافیک قدرتمند معمولاً برق مورد نیاز خود را از کانکتورهای 6 پین یا 8 پین PCIe دریافت می‌کنند. برخی کارت‌ها ممکن است به یک عدد 6 پین، بعضی به یک عدد 8 پین و برخی دیگر به ترکیب‌هایی مانند 6+2 یا دو عدد 8 پین نیاز داشته باشند. پاورهای حرفه‌ای معمولاً چند کانکتور PCIe دارند تا توان لازم برای کارت‌های گرافیکی سنگین تأمین شود.

کانکتور  SATA

این کانکتور برای اتصال تجهیزات ذخیره‌سازی مانند اس اس دی، هارد دیسک SATA و برخی درایوهای نوری به کار می‌رود. کانکتور SATA دارای طراحی باریک و تخت است و در اغلب پاورها به تعداد 3 تا 8 عدد وجود دارد. بسیاری از کابل‌های SATA به‌صورت زنجیروار چند خروجی دارند تا اتصال چند دستگاه با یک کابل ممکن شود.

کانکتور  Molex

کانکتور Molex یکی از قدیمی‌ترین انواع کانکتورهاست که امروزه بیشتر در اتصال فن‌های کیس، کنترلرهای RGB یا برخی تجهیزات خاص کاربرد دارد. این کانکتور 4 پین، طراحی نسبتاً بزرگ و مستحکمی دارد و در پاورهای جدید نیز معمولاً 1 یا 2 عدد از آن وجود دارد.

کانکتور Berg (برای فلاپی)

کانکتور Berg که برای فلاپی دیسک استفاده می‌شد، در پاورهای امروزی تقریباً منسوخ شده است. این کانکتور کوچک‌تر از Molex است و امروزه به‌ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ مگر در سیستم‌های بسیار قدیمی یا در کاربردهای خاص صنعتی.

جمع‌بندی انواع کانکتورهای پاور

در جدول زیر، خلاصه‌ای از انواع کانکتورهای مهم منبع تغذیه آورده شده است:

سخن پایانی

می‌توان گفت منبع تغذیه چیزی فراتر از یک جعبه ساده درون کیس است. این قطعه، قلب تپنده سیستم محسوب می‌شود که وظیفه دارد انرژی لازم برای تمام اجزای کامپیوتر را به‌صورت پایدار و ایمن تأمین کند. اگرچه انتخاب پاور ممکن است در نگاه اول ساده به‌نظر برسد، اما توجه به نکاتی مثل توان خروجی، راندمان، نوع فن، گواهی‌های حفاظتی، تعداد کانکتورها و برند سازنده می‌تواند تفاوت میان یک سیستم بی‌دردسر و یک سیستم پرمشکل را رقم بزند. بنابراین اگر به دنبال عمر بیشتر و کارایی بهتر برای کامپیوتر خود هستید، هیچ‌گاه نقش مهم منبع تغذیه را دست‌کم نگیرید.